بسمه تعالی

ایران و مکزیک یکی از طولانی ترین روابط دیپلماتیک را دارند. اسحاق خان مفخم الدوله سفیر وقت ایران در واشنگتن اولین نماینده دولت ایران بود که در سال ۱۲۷۸ خورشیدی (۱۸۹۹ میلادی) به مکزیک سفر کرد.  او با عنوان وزیر مختار و ایلچی مخصوص مقیم کشورهای متحده آمریکای شمالی،سفرهای زیادی به کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی از جمله مکزیک نمود. و پس از آن در تاریخ ۲۰ اوت ۱۹۰۳، دن سباستیان دمیر به عنوان سفیر ویژه از طرف رئیس جمهور مکزیک، به دولت ایران معرفی شد. با این حال نخستین سفارت مکزیک در تهران در سال 1964 بنیانگذاری شد. روابط ایران و مکزیک علیرغم همه فراز و فرودهایی که در روابط با ایران در آمریکای شمالی بوجود آمده است، همچنان بر اساس احترام متقابل ادامه یافته است. مکزیک بر خلاف دو کشور دیگر منطقه آمریکای شمالی یعنی ایالات متحده آمریکا و کانادا، تا امروز تلاش کرده است تا روابط دیپلماتیک خود را با ایران از تنش ها به دور نگه دارد.

 همسایگی با ایالات متحده آمریکا پیامدهای مثبت و منفی خود را برای مکزیک به همراه دارد. برخی از رفتارهای آمریکا برای مکزیکی ها آزاردهنده است. در عین حال دولتمردان مکزیکی بر این باورند که هر گونه موفقیت سیاسی و اقتصادی و توسعه کشورشان در گرو داشتن رابطه ای آرام و قوی با این همسایه پر آزار است.  به خصوص که آمریکا بزرگترین بازار صادرات مکزیک و همچنین بزرگترین تامین کننده نیازهای مکزیک می باشد. بیش 80% تجارت خارجی مکزیک با آمریکا می باشد. جمعیت انبوهی از مهاجران مکزیکی، اعم از مهاجران قانونی یا غیر قانونی در آمریکا زندگی می کنند.  مکزیک به همراه آمریکا و کانادا عضو قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی یا NAFTAاست. به عبارتی مکزیک در این رابطه با یک وضعیت خاص روبروست.

انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا برای مکزیک چالش های زیادی را بوجود آورده است. هرچند که این انتخاب در واقع همه کشورهای قاره آمریکای لاتین را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است اما مکزیک بیش از هر کشور دیگری از این موضوع تاثیر می پذیرد. از جمله شعارهای انتخاباتب ترامپ این بود که بین مکزیک و آمریکا را دیوار خواهد کشید و هزینه آن را از مکزیک خواهد گرفت. هر چند بسیاری معتقدند که این تهدید قابلیت اجرا ندارد. زیرا بر اساس برآوردها احداث چنین دیواری بودجه ای معادل 25 میلیارد دلار و چهل هزار کارگر در سال نیاز دارد تا طی چهار سال ریاست جمهوری وی به اتمام برسد. این تهدید در زمان روسای جمهور دیگر آمریکا مانند جرج بوش و کلینتون هم اگر چه نه به این شدت، مطرح شده بود. اما مشکلاتی مانند بودجه و مشکلات زمین شناسی مانع انجام آن شده اند. این تهدید صرفنظر از اینکه تا چه حد عملی است، از نظر روحی آزاردهنده است و به شدت موجب رنجش مکزیکی ها گردیده است. بازنگری پیمان نفتا موضوع دیگری است که اقتصاد و سرمایه گذاری در مکزیک را دچار مشکلات زیادی خواهد کرد. شاید برای مکزیکی ها کم خطرترین تهدید ترامپ ملغی کردن پیمان همکاری ماورای پاسیفیک موسوم بهPPT  باشد. زیرا این پیمان هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است و تاثیر مستقیمی در اقتصاد خارجی اعضا ندارد. در عین حال همین موضوع نیز از دید دولت مکزیک و فعالین اقتصادی این کشور اتفاق غیر سازنده ای است. اکنون در مکزیک این نظریه قوت زیادی پیدا کرده است که پیوند عمیق اقتصاد این کشور به آمریکا نیاز به تجدید نظر دارد و مکزیک بایستی با درس گرفتن از انتخاب ترامپ شرکای تجاری خود را متنوع تر کرده و توجه خود را به مناطق دوردست تر معطوف کند تا میدان مانور و حاشیه امن اقتصادی برای خود در مقابل تصمیمات یکجانبه آمریکا آمریکا فراهم کند.

 آنجا که رابطه با تهران در میان باشد، مکزیک به خوبی واقف است که ایالات متحده آمریکا از ابتدای انقلاب اسلامی در سال 1357 رابطه ای تیره و توام با کشمکش با ایران داشته است. لجاجت های آمریکا در این مسیر کشورهای زیادی را با مشکل روبرو کرده است و از نزدیکی برخی کشورها با ایران به بهانه های مختلف و با گذراندن قوانین فراملی و اعمال مجازات های اقتصادی و سیاسی، جلوگیری کرده است. طبیعی است که مکزیک ملاحظات و احتیاط های لازم را در این زمینه مدنظر دارد تا از تحریک همسایه شمالی خود بپرهیزد. با این همه مکزیک تلاش کرده است تا ورای این ملاحظات با تهران همواره رابطه ای مناسب و توام با احترام داشته باشد. در مقاطع مختلف این نگاه احترام آمیز مکزیک به روابط با جمهوری اسلامی ایران وجود داشته است. بویژه در مسائل بین المللی و مخالفت با سلاح های هسته ای مکزیک و ایران دارای دیدگاههای مشترکی هستند و در بسیاری از کنفرانس های بین المللی از جمله در کنفرانس های بازنگری معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای ایران و مکزیک مواضع مشابهی را ارائه کرده اند. فراتر از این مکزیک در مواقعی که موضوع مطروحه در مجامع بین المللی به ایران مربوط می گردد سعی کرده است موضع منصفانه ای اتخاذ کند. نمونه بارز آن، تغییر رای این کشور در کمیته سوم و نیز در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیرامون قطعنامه پیشنهادی کانادا بر علیه کشورمان در زمینه مسائل حقوق بشر است. مکزیک در سال های اخیر رای خود را به این قطعنامه علیرغم خواست برخی کشورها که شریک منطقه ای مکزیک هستند، تغییر داده است و در واقع با رای ممتنع خود از این قطعنامه پیشنهادی کانادا حمایت نمی کند و به جانب جمهوری اسلامی ایران متمایل شده است.

جمهوری اسلامی ایران با پشتوانه فرهنگی کهن و تمدنی با هزاران سال قدمت و قرار گرفتن در یک منطقه حساس جهانی و داشتن منابع عظیم انرژی و برخورداری از رشد علمی و توسعه انسانی چشمگیر تاثیر مهمی معادلات جهانی و بویژه در تحولات بین المللی چند دهه اخیر داشته است. ایران ظرفیت های استفاده نشده زیادی دارد که در صورت به فعلیت رساندن آنان موقعیت این کشور را به نحو چشمگیری ارتقا خواهد بخشید. برای به فعلیت رساندن این ظرفیت های بالقوه ایران به یک نگاه گسترده بین المللی نیازمند است. نگاهی که متناسب با وضعیت طبیعی ایران است. این کشور بطور ذاتی با تحولات بین المللی عجین است. براین اساس در هیچ اتفاق جهانی اعم از اتفاقات خوشایند و یا ناخوشایند برای ایران امکان دوری گزینی و بی تفاوتی وجود نداشته است و احتمالا در آینده نیز چنین خواهد بود. این موقعیت و پتانسیل های علمی و اقتصادی ایران برای مکزیک نیز قابل توجه است.

در پی توافق هسته ای بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای موسوم به 1+5 فضای بین المللی نسبت به کشورمان، زمینه های مناسبی برای ارتقای روابط بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده مکزیک فراهم گردیده است که بایستی از آن به نحو شایسته ای استفاده کرد. افزایش تبادل هیات های سیاسی و تجاری بین دو کشور، و تمایل فعالین اقتصادی دو کشور مبنی بر همکاری دوجانبه نشانه های خوبی از همکاری های آینده دو کشور است. دیدار وزیر کار و امور اجتماعی مکزیک و هیات همراه از جمهوری اسلامی ایران در سال 1394 اولین سفر یک وزیر مکزیکی بعد از یک دهه به جمهوری اسلامی ایران بود. در این سفر یادداشت تفاهم همکاری به امضا رسید. همچنین دیدار جناب آقای دکتر ربیعی وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی از مکزیکوسیتی گام موثر دیگری در گسترش روابط دو کشور بود. دیدار کوتاه جناب آقای دکتر ظریف از مکزیکوسیتی در شهریور ماه 1395 در ارتقای روابط دو کشور تاثیر به سزایی داشت. دیدار هیات های تجاری مکزیک از تهران که به دعوت اطاق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت طرح همکاری مناسبی را برای بخش خصوصی دو کشور فراهم کرد. در آینده نزدیک هیات تجاری دیگری از بخش های دولتی و خصوصی مکزیک جمهوری اسلامی ایران دیدار خواهند کرد. همچنین با همکاری یونیسف هیات های کارشناسی جمهوری اسلامی ایران و مکزیک به منظور انتقال تجربیات در حوزه مسائل اجتماعی نشست هایی در تهران و مکزیکوسیتی برگزار کردند.

اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) میان جمهوری اسلامی ایران وکشورهای گروه 1+5 فرصت جدیدی را پیش روی همه دستگا های کشور و به ویژه دستگاه دیپلماسی در جهت ظرفیت سازی و پیشبرد ارتقاء سطح روابط با کشورهای جهان قرار داده است. در پرتو این تحولات مکزیک علاقه بیشتری به گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران نشان داده است. انتظار می رود که دو کشور بتوانند در بسیاری از زمینه ها همکاری های خود را افزایش دهند و علاوه بر همکاری دوجانبه در مسائل بین المللی نیز نقش موثرتری ایفا کنند