کارت شناسایی ملی یا کارت ملی
کارت ملی در ایران یک کارت هویتی است که به همه اتباع ایرانی بالای ۱۵ سال تعلق می گیرد. متقاضیان می توانند در ایران به ادارات ثبت احوال و در خارج از کشور به سفارتخانه ها و سرکنسولگریهای ایران مراجعه و مدارک خود را تحویل دهند . کارت ملی در تهران و بصورت متمرکز صادر شده و به متقاضیان در شهرستانها و خارج از کشور تحویل داده می شود .
هر شهروند ایرانی که بالای ۱۵ سال سن دارد باید کارت ملی در اختیار داشته باشد.
برای درخواست صدور کارت ملی، علاوه بر داشتن بالای 15 سال سن می بایست متقاضی دارای شناسنامه عکسدار باشد.
تا اطلاع ثانوی و تا زمان اجرای طرح تعویض کارت ملی مدل جاری با کارت ملی هوشمند، کارتهای ملی ایرانیان مقیم خارج از کشور علی رغم سپری شدن مدت اعتبار آنها، کماکان معتبر می باشد و برای انجام امور اداری آنان قابل ارائه خواهد بود
امروزه ارائه این کارت برای بسیاری از مراجعات اداری شهروندان ایرانی مانند گرفتن گذرنامه، گواهینامه رانندگی، عملیات بانکی، عملیات ثبتی و غیره. لازم خواهد بود . در روی این کارت علاوه بر مشخصات فرد، کد پستی محل سکونت و شماره یونیک ملی وی ثبت خواهد شد. کد ملی دارای ده رقم و شامل سه گروه ۳ و۶و ۱ رقمی می‌باشد. روی کارت ملی بین سه گروه رقمهای فوق با خط تیره فاصله گذاری شده‌است. معمولاً هنگام درج کدملی در سایر مدارک و فرمها نیازی به جداگانه نویسی ارقام وجود ندارد و از چپ براست ده رقم پشت سرهم نوشته می‌شوند. در گوشه پایین و سمت چپ کارت از دارنده این مدرک خواسته شده تغییر نشانی را سریعاً به اداره ثبت احوال محل اقامت خود اطلاع دهد. اما این موضوع شامل حال ایرانیان خارج از کشور نخواهد بود. از آنجا که صدور المثنی برای کارت ملی دارای مراحل اداری پیچیده و نیازمند مدارک متعدد و پرداخت هزینه مجدد می باشد، نگهداری از آن اهمیت بیشتری پیدا می کند .
از ابتدای طراحی و صدور کارتهای ملی برای این نوع کارت اعتبار هفت ساله در نظر گرفته شد اما با توجه به طرح صدور کارت ملی هوشمند، در حال حاضر نیازی به تعویض و یا تمدید کارتهای موجود نمی باشد. به عبارت دیگر کارتهای ملی موجود طبق مصوبه دولت ایران تا سال 94 تمدید شده اند.
کارت ملی هوشمند چیست
سازمان ثبت احوال ایران در نظر دارد کارت های ملّی هوشمند را جایگزین کارت های ملّی فعلی کند. علاوه بر کاربردهای رایج کارت ملّی فعلی، کارتهای جدید برای دارندگان خود فرصت ورود امن به فضای خدمات دولت الکترونیک را فراهم خواهند ساخت.
هم اکنون کارت ملی ایراناین مقیم داخل کشور طبق برنامه در حال تعویض می باشد، اما کارت ملی فعلی ایرانیان مقیم خارج از کشور با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن کماکان معتبر بوده و متعاقبا زمان تعویض و نحوه تعویض آن از طریق همین سایت به اطلاع ایرانیان حوزه سفارت جمهوری اسلامی ایران - مکزیکو سیتی خواهد رسید.
کارت ملّی هوشمند به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به شبکه خدمات الکترونیک ، نقش بسزایی در پویایی امور جاری مردم با دستگاههای اداری و اقتصادی کشور و همچنین کاهش زمان و هزینه انجام امور خواهند داشت .
با پیاده‌سازی طرح کارت ملّی هوشمند، این امکان فراهم می‌شود که خدمات به روشی ساده، سریع و با کیفیت بالاتر به مردم ارائه شوند.
تاکنون کشورهای مختلفی اقدام به طراحی و بعضاً پیاده‌سازی این نوع کارتها نموده اند . در آسیا کشورهایی مثل مالزی، سنگاپور و هنگ‌کنگ در این زمینه، پیشرو بوده‌اند. کشورهای مختلف بر اساس نیازها و امکانات موجود، کاربردهای متفاوتی را روی کارت ملی هوشمند خود گنجانده‌اند اما نکته مشترک در اکثر موارد، شناسایی و تصدیق هویت بصورت دیجیتال می باشد.
کاربردهای اصلی کارت هوشمند ملی:
اولین وظیفه کارت ملّی هوشمند، تبادل داده های دیجیتالی مربوط به مشخصات دارنده کارت ملی می باشد به این کاربرد "شناسایی" گفته می شود. به منظور تامین این هدف در زمان ثبت نام برای صدرو کارت ، مشخصات متقاضی مانند ، نام ، نام خانوادگی ، تاریخ تولد و مواردی از این قبیل روی مدار الکترونیک آن قرار داده می شود . به این ترتیب هر کجا که نیاز به مشخصات هویتی صاحب کارت باشد، وی می‌تواند کارت خود را ارائه دهد و به صورت دیجیتالی شناسایی شود. امروزه شناسایی الکترونیکی بعنوان یکی از روشهای مطمئن و کاهش دهنده تقلب در موضوع شناسایی افراد محسوب می شود.
یکی دیگر از کاربردهای اصلی کارت ملّی هوشمند، "تصدیق هویت" است. در کارتهای سنتی، با تطابق عکس صاحب کارت که روی آن چاپ شده و نقش یک مهر مخصوص که روی آن قرار گرفته، عمل تصدیق هویت انجام می‌شود. در کارت ملّی هوشمند هم روال مشابهی وجود دارد؛ اما تصدیق هویت در اینجا تنها به عکس محدود نمی‌شود. علاوه بر عکس، اطلاعات بیومتریکی (اثر انگشت) صاحب کارت نیز می‌تواند روی آن قرار گیرد. از همه مهمتر اینکه اطلاعات بیومتریک به صورت الکترونیکی قابل بررسی هستند. به این ترتیب که در یک مرکز بهره‌برداری که به حسگر اثر انگشت مجهز است، مراجعه کننده بعد از قرار دادن کارتش در دستگاه کارتخوان، انگشت خود را روی حسگر اثر انگشت قرار می‌دهد؛ سپس سیستم بررسی می‌کند که آیا اثر انگشت صاحب کارت با اثر انگشتی که روی کارت به صورت الکترونیکی ذخیره شده یکسان است یا خیر. در صورت یکسان بودن این دو ، امکان ادامه عملّیات وجود خواهد داشت. به این ترتیب امکان جعل هویت به حداقل می‌رسد.
امضای دیجیتالی
یکی از کاربردهای مهم دیگر که روی کارت ملّی هوشمند قرار می‌گیرد، کاربرد "امضای دیجیتال" است. به این ترتیب، صاحب کارت می‌تواند اسناد الکترونیکی را در فضای دیجیتال امضا کند.
امضای دیجیتال کاربرد همان امضای سنتی را دارا می باشد. در اسناد کاغذی گیرنده اسناد، می‌تواند از طریق امضای شخص فرستنده این اطمینان را حاصل کند که سند واصله جعلی نیست. همچنین امضای یک سند برای امضاء کننده آن بار قانونی دارد.
کارت ملی هوشمند این بستر را فراهم می سازد تا فرستنده و گیرنده یک سند امضا و صحت آن را بصورت دیجیتالی بررسی نمایند. در این فرایند، سند نزد فرستنده بصورت دیجیتالی خلاصه شده و با امضای او یکجا بصورت یک بسته داده های الکترونیک در می آید. این مجموعه که به کمک برنامه موجود در کارت فرستنده کد می شود ، امضای دیجیتال نام دارد و نهایتا توسط گیرنده کدگشایی شده و صحت آن بررسی خواهد شد .
کارت ملّی هوشمند به عنوان یک کلید ورود مناسب برای خدمات شهری می تواند برای دستگاههای گوناگون مورد استفاده قرار گیرد
این کارت با ارائه سه کاربرد اصلی شناسایی، تصدیق هویت و امضای دیجیتال این امکان را فراهم می‌کند تا به عنوان یک ابزار چندکاره مورد استفاده قرار گیرد. کاربردهای گوناگون را می توان به هنگام صدور و یا بعد از آن روی کارت قرار داد اما دارنده کارت تنها امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به خود را داراست . کارت ملی هوشمند یک رایانه کوچک و ساده است که با اتصال به کارتخوان می توان به اطلاعات درون آن دسترسی پیدا کرد .
ثبت مشخصات بیومتریک
یکی دیگر از امکاناتی که در کارت ملی هوشمند قرار دارد، ثبت ویژگی‌های بیومتریک صاحب کارت است. بر این اساس عکس و اثر انگشت صاحب کارت به صورت الکترونیکی در کارت وی ذخیره می‌شود. به این ترتیب امنیت استفاده از کارت بطور قابل ملاحظه‌ای بالا می‌رود. برای استفاده از کارت هوشمند حتماً صاحب کارت باید حضور داشته باشد تا اثر انگشت وی به صورت دیجیتالی با اثر انگشتی که در هنگام صدور کارت در آن ذخیره شده مقایسه و تطبیق داده شود و سپس اجازه استفاده از امکانات کارت به وی داده خواهد شد. با استفاده از کارت هوشمند سایر افراد با وارد کردن یک رمز عبور ساده امکان استفاده یا سوء‌استفاده از کارت شما را نخواهند داشت .
از طرفی اطلاعات درون کارت ملی هوشمند بصورت رمزنگاری شده بارگذاری و نگهداری می‌شوند این روش کارت را از دسترسی‌های غیرمجاز به مطالب مصون می سازد. در واقع یکی از مزایای اصلی کارت ملی هوشمند، نسبت به کارت ملی کاغذی فعلی، امنیت بالای آن چه به لحاظ بصری و چه به لحاظ دیجیتالی است.
از جمله مهم‌ترین مزایای کارتهای ملی هوشمند ، شناسایی در حوزه دیجیتال، امکان تصدیق هویت براساس رمز عبور، رمزنگاری مطالب و ثبت مشخصات بیومتریک، می باشند . با این کارکردها هم کارت، هم صاحب کارت و هم سیستم بهره‌برداری خواهند توانست دو به دو یکدیگر را تصدیق هویت کنند.
مازاد بر مزایای فوق امکاناتی مانند امضای دیجیتال، پردازش اطلاعات، تغییر اطلاعات پس از صدور، پشتیبانی از کاربردهای مختلف، دسترسی به اطلاعات بر حسب مجوزهای دسترسی متفاوت و کارامدی بیشتر برای توزیع خدمات دولت الکترونیک را نیز می توان از جمله مزایای کارت هوشمند نامبرد